‘Alhoewel al het menselijke gedrag eigenlijk tijdverspilling is. Toch?’ zegt de Taiwanese performance kunstenaar Tehching Hsieh. Ik zie hem in het tv-programma Wintergasten, dat pareltje dat er zonder veel tamtam zomaar was in de laatste dagen van 2021. Het is Janine Abbrings wintergast Martina Abramovic die het fragment met Hsieh heeft uitgekozen. We zien delen uit Hsiehs werk Time Clock Piece. Hsieh stopte een jaar lang, van 11 april 1980 7:00 uur tot en met 11 april 1981 6:00 uur, elk uur, dag en nacht, een kaart in een prikklok.
Een paar jaar geleden zag ik Hsiehs werk in de voormalige Amerikaanse ambassade in Den Haag, dat onaaibare blok beton op de hoek van het Lange en Korte Voorhout. Daar hingen alle prikkaarten, lichtgeel, één voor iedere dag, vierentwintig tijdstempeltjes op één kaart, altijd op het hele uur, altijd :00, nooit een minuut te vroeg of te laat. (De prikkaart die ik in mijn eerste baantje bij V&D in de prikklok stak was ook lichtgeel en had identieke stempeltjes, waarbij de cijfers voor de tijd en de letters voor de dag ook nooit strak op één lijn zaten).
Hsieh maakte na het insteken van de kaart in het apparaat ook een opname, er pasten vierentwintig opnames in één seconde. Die vierentwintig foto’s hingen onder iedere prikkaart. Hij draagt altijd dezelfde grijze broek en hetzelfde grijze overhemd. Er is ook een film van die opnames. Hsieh begon met een kaalgeschoren hoofd, je ziet zijn haar in vliegende vaart tot over zijn schouders groeien.
Hsieh kon nooit langer dan drie kwartier weg van zijn appartement waar het kamertje met de prikklok was, hij kon nooit eens uitgebreid eten, slapen ging in minibrokjes van hooguit vijftig minuten. ‘Je vrije gedachten zijn het enige dat je nog hebt. Verder moet je in het werk leven,’ zegt hij.
Hsieh maakte in zijn leven vijf van zulke één jaar lange performances, waaronder één jaar buiten leven – mét een slaapzak, zónder ooit een gebouw of voertuig in te gaan –, en één jaar leven in een kooi in zijn appartement, met alleen een bed en een wastafel en een vriend die hem eten en schone kleren bracht en de emmer met zijn pies en poep verwisselde.
Voor Time Clock Piece stak Hsieh de prikkaart 8760 keer in de klok. Een heel jaar lang, verzucht Abramovic die zelf haar hand ook niet omdraait voor lichamelijk en geestelijk uitputtende performances. (Ik reken uit dat mijn collega’s bij V&D die prikkaarten misschien wel 16 of 18 duizend keer in zo’n klok staken, en dat veertig jaar lang.)
Abramovic vertelt dat Hsiehs werk allemaal over transformatie gaan, over het veranderen van je bewustzijn, en een inzicht in wat leven is. Ze zien elkaar regelmatig, Abramovic woont een uur buiten New York, Hsieh woont in Brooklyn en is gestopt met kunst maken. Wat ga je nu doen? had Abramovic aan Hsieh gevraagd. ‘Nu ben ik bezig met leven. Ik ben alleen maar aan het leven.’
Niet gezien? Je kunt deze Wintergasten (en ook die met Yuval Noah Harari en Grayson Perry die ook al zo geweldig waren) nog tot 18 januari bekijken. Doen. Inzichtgevende tijdverspilling.