R dacht dat het door de bananenschillen in het groenafvalbakje kwam. Volgens hem was er iets veranderd in de bananenwereld, werd er niet meer gespoten of juist wel. Ik vroeg het de groentevriend. ‘Chiquita is de enige die niet spuit,’ zei hij. ‘Omdat het bestrijdingsmiddel van de bananen afdruipt en in de wortels komt en via de wortels weer in de banaan en dat wil Chiquita niet.’ Ik nam het aan, al stond me bij dat het met de banaan niet goed ging. Over de hele wereld was er genetisch maar één soort. Er was een schimmel die het blad aantastte, wat de plant aanzette tot snel afrijpen waardoor het onmogelijk zou worden om nog onrijpe bananen naar Europa te verschepen. En dan was er nog een bodemschimmel die de plant in het zijn hart raakte. Het leek me sterk dat Chiquita daar geen last van had.
Volgens mij kwamen de fruitvliegjes van de wormentoren in het halletje bij de fietsen al zag je ze daar nauwelijks. Ik nam de wormentoren mee naar de voortuin en tilde de toren uit de onderste emmer. Er zat flink wat wormensap onderin. Ik zette de toren weer terug. Daarna tilde ik de bovenste emmers uit de tweede emmer. Ik zag een druk wormenleven in de compost die ik van Henk had gekregen, veel drukker dan een week of wat geleden. Daarna tilde ik de bovenste emmer uit de derde en daar was het afval al flink bruin gekleurd en duidelijk aan het composteren met ook hier behoorlijk wat wormen. Tot slot haalde ik het deksel van de bovenste emmer. Daar zaten en vlogen ze: ontelbare fruitvliegjes op het nog weinig verteerde bovenste afval dat er behoorlijk nat uitzag. Binnen kon niet langer, dat was duidelijk, dus pakte ik mijn sleutelbos en liep ik met de emmers buiten om naar de achtertuin. Ik ontgrendelde de poort, liep de tuin in, zette de toren dicht bij de opening in de muur naar de ruimte onder het terras, stapte met mijn rechterbeen naar binnen, draaide mijn bovenlijf mee en trok ten slotte mijn linkerbeen in de verdiepte ruimte. Met een licht gebogen hoofd draaide ik me om en tilde de wormentoren de donkere ruimte in. De temperatuur is er vrij constant: in de zomer een stuk koeler dan buiten, in de winter een stuk warmer dan in de tuin. Dit zou de overwinteringsplek worden. Ik was er al op uit geweest voor grotere bakken waar ik straks over een veel groter oppervlak mijn groenafval in een dun laagje aan de wormen kon aanbieden. Action had prima bakken in allerlei maten, het enige nadeel was dat die bakken doorzichtig zijn en compostwormen niet van licht houden. In huis was mijn oog gevallen op donkerbruine doorzichtige bakken: eentje gebruikten we nu als oudpapierbak, in eentje zaten cassettebandjes. Maar het was nog niet nodig. Nog lang niet. Geduld was nog steeds het allerbelangrijkste.