Vrijheid

Ik bladerde nog wat door het laatste deel van Brokkens Mijn kleine waanzin. Na de School voor Journalistiek was hij naar Bourdeaux verhuisd om er politieke wetenschappen te studeren. ‘De plaats koos ik vanwege haar, de studie vanwege de vroegere Rhoonse troebelen.’ Met haar bedoelt Brokken zijn grote Franse liefde. Dat geluk brengt hem bij de colleges van Jacques Ellul. De Groene Amsterdammer had laatst een groot artikel over deze filosoof, van wie ik tot dan nooit gehoord had, en waardoor ik onmiddellijk begreep waarom Brokken geen college van hem oversloeg. Brokken schrijft: ‘hij leerde dat overtuigingen, ook de religieuze, de toortsen van onbehagen zijn: ze laaien hoog op, en doven pas weer als de sociale achterstand is ingelopen.’ Ik zocht op wat ik over Ellul had opgeschreven. ‘Eerst waren we schepselen Gods, toen onderdeel van de totalitaire staat, toen onderdeel van de massa en nu een levenloos deeltje van de technische machinerie’, en: ‘Vrijheid begint met nee zeggen … Natuurlijk zijn we van top tot teen geconditioneerd. Maar wanneer we dat erkennen, maken we ons er los van, en daarin ligt onze vrijheid. Met die vrijheid kunnen we straks de scheuren vullen die zullen ontstaan wanneer de machinerie tegen haar grenzen aanloopt.’ Ik zat er nog wat over te mijmeren toen mijn oom mij via de mail vroeg of zijn mailtje was aangekomen. Hij was bezig de mail op de iPad te installeren en had nu vanaf die iPad een mailtje verstuurd. Mijn oom gebruikt vooral de laptop, mijn tante sinds kort de iPad. Ze zijn allebei van (net) voor de oorlog. Het was gelukt, schreef hij later, alleen kwam mijn mail alleen nog binnen op de laptop. Ik wist wat het probleem was. Ergens stond aangevinkt om opgehaalde mail onmiddellijk van de server te verwijderen. Ik schreef over het postkantoor (de server) waar mijn oom een postbus had, waar alle post in werd verzameld. Nu was mijn oom (de laptop) toevallig als eerste de post uit die postbus gaan ophalen. Toen mijn tante (de iPad) langskwam was de postbus leeg. Ik schreef: ergens bij de Instellingen kun je dat veranderen, dat de post na ophalen ook gewoon blijft liggen, in de digitale wereld zijn kopieën nooit een probleem. Maar waar precies wist ik niet. Ik had geen Windows-computer en ook geen iPad. Gelukkig liet mijn oom zich niet verstrikken in de machinerie. Hij had een computerman, schreef hij, die voor dit soort dingen gewoon even bij hem langs kwam.