Eergisteren beluisterde ik het interview van Joris Luyendijk met Tamar Stelling op De Correspondent. Stelling is correspondent Niet-Mens. Microben, schimmels, planten, dieren, bacteriën, insecten zijn haar terrein. Luyendijk zegt hierover: ‘Na deze podcast kijk je nooit meer hetzelfde naar de wereld.’ Inderdaad. Beluister het. Ik haal hier het door haar genoemde voorbeeld van de kwalshredder aan. Mensen hebben steeds meer last van kwallen: op stranden, in viskwekerijen, en ook energiecentrales, datacentra en waterzuiveringsinstallaties draaien nogal eens stuk op de slijmerige substantie die ze met het koelwater naar binnen zuigen. In Zuid-Korea besloot men een kwalshredder te bouwen. Denk aan de roterende messen in uw keukenmachine, maar dan iets groter, en met een algoritme dat de kwal moest kunnen herkennen. Wat men even vergat is dat kwallen op het moment van vernietiging hun eitjes en zaadjes loslaten waardoor je het jaar erna nog veel meer kwallen hebt. En die verpulverde stukjes slijmerige, prikkende kwal zijn nog moeilijker uit koelwater te hengelen of van stranden te vegen. Het duurde even voor iemand de simpele vraag stelde: waarom zijn er zoveel meer kwallen? Een diepzee-ecoloog liet kwallen afzinken naar zeebodems en ontdekte dat allerlei vissen, krabben en kreeftjes kwallen verorberen als een soort groene thee. Waarom zijn de kwallen nu een plaag? Omdat wij die vissen, krabben en kreeftjes massaal opvissen voor onze supermarkten waar ze als lunchspread en panklare hapjes voor ons klaarliggen.
De Nederlandse PAS was eergisteren twee radiojournaals lang nieuws omdat het Europese Hof van Justitie vond dat de PAS de kwetsbare natuur onvoldoende beschermt terwijl Nederland wel heeft beloofd dat te doen. Is PAS ook een kwalshredder? PAS is Programmatische Aanpak Stikstof. PAS lijkt op: je wilt afvallen, maar je wilt je leefstijl niet aanpassen. PAS lijkt op: je wilt af van de kwallenoverlast, maar je wilt niet substantieel minder gaan vissen. Dus bedacht Nederland een truc. Voor iedere eenheid stikstof die niet langer de Nederlandse lucht/bodem/water in wordt gestuurd, krijgt iemand anders een vergunning om een halve eenheid meer de Nederlandse lucht/bodem/water in te sturen. Die halve eenheid is een belofte, het kan ook (veel) meer worden dan die halve eenheid. Daar lijkt het op, want ondanks de PAS is de hoeveelheid stikstof in de natuur niet gedaald.
Waarom zijn de meest voor de hand liggende oplossingen zo moeilijk?
99 procent van de wereld, zegt Stelling, is niet-mens. Die wereld is prima af zonder de mens. Die maalt er echt niet om als die ene procent verdwijnt.